Trong giáo dục Montessori, kỷ luật được xem là một cái gì đó nên đến từ chính đứa trẻ và trẻ không nên bị áp đặt. Thay vì cố gắng để trẻ đọc hoặc viết ở một độ tuổi nhất định, phương pháp Montessori nói rằng từng bé sẽ trải qua những giai đoạn khác nhau. và tiếp thu theo những cách khác nhau.

Giáo viên quan sát các đặc điểm và xu hướng của từng đứa trẻ và chú ý khi một đứa trẻ đặc biệt dễ tiếp thu để học một kỹ năng mới, chẳng hạn như viết. Sau đó, giáo viên hướng dẫn trẻ đến các hoạt động này để khơi dậy sự quan tâm của trẻ và giúp chúng vượt qua quá trình này.

Phương pháp giáo dục montessori là gì?

Montessori, được phát triển bởi bác sĩ người Ý, Tiến sĩ Maria Montessori, là một phương pháp giảng dạy do trẻ hướng dẫn, đưa trẻ vào một môi trường học tập được chuẩn bị sẵn sàng, nơi trẻ có thể tự do lựa chọn các hoạt động mà chúng muốn làm. 

Phương pháp tiếp cận toàn diện nhằm phát triển khả năng thể chất, xã hội, cảm xúc và nhận thức của trẻ em thông qua việc khám phá thế giới xung quanh và sử dụng trí tưởng tượng của chúng. Điều này cho phép trẻ em tự lựa chọn, học hỏi và phát triển theo tốc độ của riêng mình để xây dựng sự tự tin, độc lập và lòng tự trọng và tạo nền tảng cho việc học tập suốt đời.

Trọng tâm của phương pháp giảng dạy Montessori là quan điểm cho rằng trẻ em có khả năng học tốt nhất trong những năm đầu, từ khi sinh ra cho đến khi chúng sáu tuổi.

Các nhà trẻ và trường học Montessori có các lớp học phù hợp với lứa tuổi cho phép trẻ em học thông qua chơi bằng cách sử dụng đồ chơi và tài nguyên Montessori được thiết kế đặc biệt.

Phương pháp montessori tập trung vào lĩnh vực nào ở trẻ?

Phương pháp montessori tập trung vào phát triển trẻ em ở năm lĩnh vực chính. Đó là:

• Đời sống thực hành: 

Lĩnh vực này giúp trẻ em phát triển kỹ năng vận động, xã hội, cảm xúc và chuẩn bị cho việc đọc và viết. 

Các hoạt động trong lĩnh vực này bao gồm các việc làm hàng ngày mà trẻ em thấy người lớn làm, nhưng được thích ứng cho phù hợp với kích thước và khả năng của trẻ em. Trẻ em sẽ tăng cường sự tự chủ, sự tập trung, sự kiên nhẫn và sự tự tin. 

Ví dụ: cách đổ nước, cách thắt nơ, cách chào hỏi lịch sự.

• Giác quan: 

Trẻ em sẽ được phát triển kỹ năng phân biệt thị giác, vận động tinh, phối hợp mắt-tay và nhiều kỹ năng khi được dạy với phương pháp montessori.

Các hoạt động trong lĩnh vực này sử dụng các vật liệu được thiết kế đặc biệt để cô lập các giác quan. Chúng giúp trẻ em khám phá và phân loại các thuộc tính của các vật thể xung quanh họ, như kích thước, màu sắc, hình dạng, kết cấu, mùi và vị. 

Ví dụ: các ống âm thanh, các que màu đỏ dài, các hộp màu.

• Ngôn ngữ: 

Tăng cường kỹ năng nghe, hiểu và từ vựng là những gì bé sẽ được phát triển ở lĩnh vực này. 

Các hoạt động trong lĩnh vực này khuyến khích trẻ em học cách viết trước khi đọc, nhấn mạnh vào việc học âm thanh và có yếu tố xúc giác. Bé cũng sẽ nắm bắt nguyên tắc của ngôn ngữ và chuẩn bị sẵn sàng cho việc đọc và viết. 

Ví dụ: các chữ cái cắt giấy, các trò chơi âm thanh, các khung kim loại.

• Toán học: 

Lĩnh vực này giúp trẻ em học toán từ cụ thể đến trừu tượng. 

Các hoạt động giới thiệu cho trẻ em các số lượng có thể nhận biết được trước khi làm việc với các con số. Các hoạt động này giúp trẻ em hiểu ý nghĩa của các số và các phép tính. 

Ví dụ: các khối lập phương màu đỏ, các bảng số lớn, các bóng màu vàng.

• Văn hóa: 

Trẻ em sẽ được khám phá thế giới xung quanh họ và hiểu biết về các nền văn hóa khác nhau nhờ vào lĩnh vực này. 

Các hoạt động trong lĩnh vực này bao gồm các lĩnh vực như khoa học tự nhiên, khoa học xã hội, âm nhạc và nghệ thuật, giúp trẻ em mở rộng tầm nhìn và tôn trọng sự đa dạng của con người. 

Ví dụ: bản đồ thế giới, lá cây và hoa, âm nhạc và nghệ thuật.

Ưu và nhược điểm của phương pháp montessori

Phương pháp montessori có cả ưu và nhược điểm. Dưới đây là một số điểm mạnh và yếu của phương pháp này:

Ưu điểm:

• Trẻ em được học theo sở thích và khả năng của mình: Trẻ em được chọn lựa các hoạt động mà họ thích và phù hợp với trình độ của họ. Trẻ em không bị áp đặt hay so sánh với người khác. Trẻ em được tự quyết định thời gian, cách thức và kết quả của việc học.
• Trẻ em được phát triển toàn diện: Trẻ em được tiếp xúc với nhiều lĩnh vực học tập, như khoa học, lịch sử, địa lý, âm nhạc và nghệ thuật. Trẻ em được chăm sóc sức khỏe, cảm xúc, xã hội và văn hóa. Trẻ em được học cách chăm sóc bản thân, chăm sóc môi trường, giao tiếp lịch sự và di chuyển nhịp nhàng.
• Trẻ em được tạo ra nền tảng cho sự ham học và sáng tạo: Trẻ em được học bằng cách làm việc với các vật liệu có tính xúc giác cao và được thiết kế theo nguyên lý từ cụ thể đến trừu tượng. Trẻ em được khuyến khích tự suy nghĩ, tự giải quyết vấn đề và tự biểu hiện ý tưởng của mình.

Nhược điểm:

• Phương pháp montessori có chi phí cao và ít có sẵn: Phương pháp montessori đòi hỏi nhiều nguồn lực để duy trì, như các vật liệu đắt tiền, các giáo viên được đào tạo chuyên sâu và các lớp học có ít học sinh. Do đó, không phải ai cũng có thể tiếp cận được với phương pháp này. Ngoài ra, việc tìm kiếm các trường montessori chất lượng và uy tín cũng không dễ dàng.
• Trẻ em có thể gặp khó khăn khi chuyển sang giáo dục cao hơn: Trẻ em có thể không được chuẩn bị tốt cho khi họ chuyển sang các cấp giáo dục cao hơn, như tiểu học hoặc trung học. Trẻ em có thể gặp phải những vấn đề như thiếu kỹ năng làm việc theo nhóm, thiếu kỹ năng làm bài kiểm tra hoặc thiếu kiến thức cơ bản về toán hoặc ngôn ngữ.

Dạy trẻ bằng phương pháp montessori có tốt không?

Cha mẹ có thể dạy trẻ bằng phương pháp montessori nếu họ muốn trẻ em có được những lợi ích, như đã nói ở trên, mà phương pháp này mang lại. Để giúp phụ huynh có sự lựa chọn tốt hơn, dưới đây là bảng so sánh giữa giáo dục với phương pháp Montessori và giáo dục kiểu truyền thống.

Thực hiện phương pháp montessori cho trẻ như thế nào?

Để thực hiện phương pháp montessori cho trẻ em, cha mẹ cần làm theo một số bước sau:

• Tìm hiểu về phương pháp montessori và các nguyên tắc cơ bản của nó: 

Cha mẹ nên đọc sách, xem video hoặc tham gia các khóa học về phương pháp montessori để hiểu rõ hơn về lịch sử, triết lý và thực hành của nó. Cha mẹ cũng nên nắm được các nguyên tắc cơ bản của phương pháp montessori, như tôn trọng sự khác biệt và sự tự chủ của trẻ em, tạo ra một môi trường học tập thân thiện và an toàn cho trẻ em, khuyến khích trẻ em học bằng cách làm việc với các vật liệu có tính xúc giác cao và được thiết kế theo nguyên lý từ cụ thể đến trừu tượng, giúp trẻ em phát triển toàn diện các khía cạnh của trẻ em.

• Tạo ra một môi trường học tập thân thiện và an toàn cho trẻ em tại nhà:

Con nên được cung cấp các vật liệu học tập phù hợp với độ tuổi và khả năng của mình, như các vật liệu montessori, các đồ chơi giáo dục hay các sách vở. Cha mẹ nên đảm bảo rằng các vật liệu học tập là an toàn, sạch sẽ và dễ dàng sử dụng cho con. Cha mẹ cũng nên chia ra các khu vực riêng biệt cho các lĩnh vực học tập khác nhau, như ngôn ngữ, toán học, khoa học, âm nhạc và nghệ thuật.

• Tôn trọng sự lựa chọn và sự tự chủ của trẻ em trong quá trình học tập:

Trẻ em nên được chọn lựa các hoạt động mà con thích và phù hợp với trình độ của họ, không ép buộc hay so sánh con với người khác. Ngoài ra, con cũng nên được khuyến khích tự quyết định thời gian, cách thức và kết quả của việc học. Cha mẹ nên giúp đỡ con khi cần thiết, nhưng không nên can thiệp quá nhiều vào quá trình học tập của con.

• Phát triển kỹ năng xã hội và cảm xúc của trẻ em qua các hoạt động nhóm và gia đình: 

Cha mẹ nên giúp trẻ em học cách giao tiếp và ứng xử với người khác một cách tôn trọng và thân thiện. Cha mẹ nên dạy con các kỹ năng sống, như cách chào hỏi, cách xin lỗi, cách giới thiệu bản thân. Ngoài ra, con cũng nên được khuyến khích chơi cùng bạn bè hoặc tham gia các hoạt động nhóm để phát triển kỹ năng làm việc theo nhóm và kỹ năng giải quyết xung đột. Phụ huynh cũng nên lắng nghe và hiểu được cảm xúc của con, và giúp con biểu lộ cảm xúc của mình một cách lành mạnh. 

Phương pháp Montessori giúp trẻ em phát triển toàn diện về thể chất, trí tuệ, cảm xúc và nhân cách. Tuy nhiên, để áp dụng phương pháp này hiệu quả, cha mẹ và giáo viên cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về môi trường học tập, vật dụng học tập và kỹ năng hướng dẫn trẻ em. Cha mẹ và giáo viên cũng cần có sự kiên nhẫn, linh hoạt và thích ứng với từng độ tuổi và năng lực của trẻ em.